Jednym z podstawowych składników diety podawanym bądź to w postaci tłustych ryb lub olejów rybnych są wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-3, a wśród nich szczególnie dwa zasługują na szczególną uwagę: kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA). Wygodnym sposobem uzupełniania ich ilości w diecie psa są oleje rybne np. z dorsza w połączeniu z olejem z kryla. Olej z kryla to cenny dodatek do diety każdego psa otrzymywany z kryla antarktycznego (Euphausia superba) – skorupiaków żyjących w zimnych wodach oceanicznych. Olej z dorsza oprócz źródła kwasów tłuszczowych dodatkowo jest źródłem witamin A i D, które są istotnym elementem diety psa w każdym wieku i na każdym etapie rozwoju.
Kwasy EPA i DHA są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania mózgu, komórek układu nerwowego, serca. Wykazują naukowo potwierdzone właściwości przeciwzapalne, które efektywnie regulują intensywność stanów zapalnych a regularne uzupełnianie diety olejami z dorsza oraz kryla może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia chorób w powstawaniu których decydującą rolę odgrywa niehamowany stan zapalny. W przypadku oleju z kryla szczególnie istotne jest to, że kwasy tłuszczowe EPA i DHA wbudowane są w fosfolipidy, głównie fosfatydylocholinę, dzięki czemu zwiększa się ich biodostępność. Ich wchłaniania jest zdecydowanie efektywniejsze niż w przypadku olejów rybich. W organizmach ryb kwasy tłuszczowe są magazynowane głównie jako triacyloglicerole, podczas gdy w krylu 30–65% kwasów tłuszczowych wchodzi w skład fosfolipidów.
Ważną zaletą oleju z kryla jest wysoka zawartość lipofilnej astaksantyny. Jest naturalnym przeciwutleniaczem. Astaksantyna to naturalny karotenoid o czerwonym zabarwieniu, należący do ksantofili. Ponieważ organizmy psa i kota nie są w stanie syntetyzować astaksantyny, jej stężenie w osoczu i płynach ustrojowych zawsze będzie skorelowana z jej zawartością w diecie. Krytycznym aspektem związanym z przyjmowaniem astaksantyny z pożywienia jest bardzo duża ilość ryb i skorupiaków, które należałoby spożyć, żeby osiągnąć dawkę, przy której opisywany jest efekt biologiczny: w przypadku człowieka konieczne byłoby spożywanie od 600 g do 2 kg łososia dziennie, aby uzyskać optymalną dawkę. Ponieważ także w przypadku psów jest to praktycznie niemożliwe do osiągniecia, koniecznym jest stosowanie astaksantyny w postaci skondensowanej, w tym w postaci oleju z kryla. Dzięki unikalnej strukturze chemicznej astaksantyna jest znacznie bardziej stabilna niż inne przeciwutleniacze – podczas gdy większość innych cząsteczek traci swój status przeciwutleniający po wychwyceniu wolnego rodnika, astaksantyna nadal nie traci swojej stabilności. Astaksantyna neutralizując wolne rodniki zarówno w wewnętrznej, jak i zewnętrznej warstwie błon komórkowych ma zdolność tworzenia skutecznej ochrony przed stresem oksydacyjnym. Takie cechy oleju z kryla jak wysoka zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 w postaci fosfolipidów oraz wysoka zawartość astaksantyny wskazują na korzystne dla zdrowia kierunki działania. Olej z kryla wykazuje właściwości przeciwhiperlipidemiczne, przeciwzapalne, przeciwartretyczne oraz działanie neuroprotekcyjnie i poprawiające funkcje poznawcze. Dodatkowo poprzez silne właściwości przeciwzapalne, olej z kryla działa chondroprotekcyjne. Olej z kryla może również wspierać zdrowie skóry. EPA i DHA pomagają utrzymać nawilżenie skóry, chroniąc ją przed utratą wody i wpływem czynników zewnętrznych. Dodatkowo, olej z kryla może pomóc w łagodzeniu objawów łuszczycy i innych schorzeń skórnych. Należy jednak pamiętać, że olej z kryla może nie być odpowiedni dla wszystkich. W diecie psów i kotów uczulonych na owoce morza lub skorupiaki olej z kryla nie powinien gościć.
Obecnie coraz większym zainteresowaniem wśród opiekunów psów cieszy się olej z konopi. Jest on pozyskiwany z nasion konopi a jego cenny skład bazujący na wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 i n-6 w idealnej proporcji 3:1 daje gwarancje trwałych efektów biologicznych. Olej z konopi zawiera również kwas gamma-linolenowy (GLA), który jest rzadko spotykany w innych olejach roślinnych. Ponadto, olej konopny dostarcza witaminy E i K, fitosterole, fosfolipidy oraz składniki mineralne takie jak magnez, wapń, żelazo i cynk. Skład chemiczny oleju z konopi determinuje jego właściwości. Dzięki zawartości kwasów tłuszczowych oraz witaminy E, olej konopi działa regeneracyjnie na skórę, przyspiesza gojenie się ran i zapobiega starzeniu się skóry. Kwas gamma-linolenowy sprawia, że olej z konopi ma silne właściwości przeciwzapalne. Może być stosowany w kontrolowaniu stanów zapalnych w czasie rozwoju zmian degeneracyjnych w stawach, sercu i mózgu. Olej z konopi wzmacnia działanie układu odpornościowego. Jednak najwięcej pozytywnych efektów po stosowaniu oleju z konopi obserwowanych jest ze strony układu nerwowego. Badania naukowe dokumentują pozytywny wpływ oleju z konopi na wsparcie procesów poznawczych (kognitywnych), takie jak pamięć, koncentracja i zdolność do uczenia się – i co jest najważniejsze: obserwowane efekty są niezależne od wieku. Olej z konopi dzięki właściwościom przeciwzapalnym i przeciwutleniającym może chronić przed chorobami neurodegeneracyjnymi.
Synergistyczne działanie olejów z dorsza, kryla i konopi wydaje się najefektywniejszą obecnie metodą ochrony komórek psa w każdym wieku i na każdym etapie rozwoju przed procesami zapalnymi oraz stymulacji jego funkcji poznawczych. Obecność w mieszaninie tych olejów kwasów tłuszczowych EPA, DHA, kwasu linolowego czy kwasu gamma-linolenowego gwarantuje szerokie działanie profilaktyczne w stosunku do większości problemów zdrowotnych psa narażonego na działanie różnych czynników środowiskowych.
dr Jacek Wilczak
Adiunkt w Zakładzie Biochemii i Dietetyki w Katedrze Nauk Fizjologicznych Instytutu Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie
